1970’lerde Avrupa’dan Hindistan’a “Magic Bus” denen otobüslerle hippiler giderdi. İstanbul’da buluşma noktaları Lale Restoran’dı. Hala var;
Lale Restoranın sütlacı çok popülermiş hippiler arasında -tatlı önemli:)-
Buradaki haberleşme panosu çok işe yarıyormuş;
Türkiye’den sonra Magic Bus rotası çok acayip: Suriye-Irak-İran-Afganistan-Hindistan-Katmandu! Bugünün ölüm grubu ama o zaman geçiyorlarmış;
İlk Magic Bus, otobüse çevrilmiş 2.DS kamyonuyla yapılıyor. Londra ’da dolmayınca Amsterdam ’da meydana çekiyor, “Hindistan”ı duyan geliyor!
Magic Bus rotasını belirleyen; kolay, serbest ve ucuz marihuana bulunması (bkz. sütlaç). Tabi kültürel merak, maceracılık vs de var.
Magic Bus denen “araçlarda” 10 bin kilometreyi aşkın yol yapmak rahatsız ve sorunluydu. Sık bozulan araçlar yüzünden mahsur kalan çoktu.
Zorluğuna rağmen talep çok fazlaydı. Çünkü sadece 45 $’a dünyanın öteki tarafına gidiliyor, ucuza yaşayıp ucuza haşhaş bulunuyordu.
Hippiler sıradan turist değillerdi, yerel halkla daha yakındılar çünkü ön yargısız ve meraklıydılar. Türkiye’de ince bellide çay içen hippi;
Hippilerin doğuya akını ilginç görüntüler ortaya çıkarıyordu. Bu kare Suriye-Lübnan sınırından (1966). Bugün burada kelleler kesiliyor!
Katmandu’da hippi kızlar. Halk özümsemiş görünüyor, kimse dönüp bakmamış. TR’de durum farklıydı, hippilik hep cinsel çağrışımlar yapmış.
Balkanlardan Magic Bus kareleri (1972).
1) Üstü açık otobüs molada (Yugoslavya)
2) Üzüm satan tiize (Yugoslavya)
3) Kavala, Yunanistan
Batılı hippiler ile doğulu halkların karşılaşması cidden ilginç anlara sahne olmuş. Burası GOA/Hindistan. Hippi kız ve Hintli balıkçı.
Yine GOA’dan ilginç bir karşılaşma. Hippi kız özgürlüğün keyfini çıkarıyor, Hintli kadınsa karnını doyurmak için balık kurutmak zorunda.
Hippiler Afganistan’ın en ücra yerinde bile mola verseler, bir yerlerden bir kaç Afgan ortaya çıkıp onlarla “demleniyormuş”! Bkz. arka plan;
Bu kare de Afganistan’dan, Kabil yakınlarından. Bugün oralarda böyle takılmak baya bir cesaret ister sanırım!
Hippilerin doğuda her hali kültür çakışmasıydı.
1-Mumbai’de kitap okuyan
2-Kabil’de otobüs yolcuları
3-Hint köyünde duş
4-Ganj’da poz
Kültürlerin buluşması;
1) GOA’da Hint rahibeler ve hippiler
2) Bostonlu hippiler Hintli yılan oynatıcısıyla
3) Hippi ve yaşlı Hintli kadın
4) Afganistan’da yerel bir festivalde müzik dinleyen hippiler ve arkada elinde bir çiçekle Afgan adam (çiçekle ne yapmayı planlıyorsa!).
Bu noktada Hippi Rotası’nın Türkiye ayağına odaklanalım biraz;
1) Pudding Shop’un 60’lardaki görünüşü
2) Sirkeci’de hippi ve manav (1967)
3) Magic Bus İstanbul’da (1976)
4) Hippiler Kapadokya’da.
Hippi Rotası Türkiye ayağı; devam;
1) İstanbul’dan (1977)
2) Muhtemelen Doğu Anadolu’da bir grup
3) Pudding Shop’taki not panosu. Bu panoya insanlar “haftaya Nepal’e gidiyorum, motosikletimin arkasında 1 kişilik boş yer var” gibi notlar bırakıp yol arkadaşı buluyormuş!
Hippi rotasında Magic Bus otobüslerini kullananlar olduğu gibi ciple, otomobil, motosikletle, otostopla gidenler de vardı. Rotanın araçlarından bazıları;
1) Avustralya’dan Londra’ya Fiat 600 Multipla ile gidenler İstanbul’da. 2) İran-Afgan sınırında otostop
3) Magic Bus
4) ?
Hippi Rotası aslında bir arayıştı. Birçokları için bu arayış spiritüeldi. Batının inanç ve düşünce sistemlerinde sorularına cevap bulamayanların doğuda cevap arayışıydı.
Katmandu’da Tibetli bir rahip hippilere Budizm’i anlatıyor;
Hippilerden bazıları ise sorularına cevap aramaktan çok sorulardan kaçmak istiyordu. Bunun en kolay yolu da doğuda bol bol, ucuz ve yasal olarak bulunabilen haşhaş idi. Hippi Rotası’nın en popüler varış noktalarından Katmandu’dan iki yasal haşhaş satış mağazası;
Kesin olan şu ki, 1960’lar ve 70’lerde arayışta olan çoktu. Bu da Hippi Rotası’na her gün yeni otobüslerin eklenmesine neden oluyordu. Öyle ki otobüsler arasında rekabet başlamıştı! Fotoğrafta Trans-Asian Shuttle firmasının reklamlı gömleğini sırtında taşıyan bir çalışanı.
Otobüs, iyiydi, güzeldi; birlikte seyahat de keyifliydi ama eski ya da askeri araçtan bozma otobüsler sık sık arızalanıyordu. Doğuda haşhaş bulması kolay, yedek parça bulması zordu. 3. fotoğraf Irak-İran sınırından: otobüs bozulunca haftalarca çölde mahsur kalmışlar!
Hippi Rotasını kendi araçlarıyla geçen de çoktu. Ancak gerek yolun zorluğuna dayanamamaktan, gerekse de sınır geçişlerinde yeterli belgelere sahip olmamaktan dolayı birçok araç terk edilmişti. Fotoğraf İran-Türkiye sınır kapısı Bazargan’daki araba mezarlığından. 1969.
Hippi Rotası otobüsleri çok zorlu yollarda geçerdi.;
Hayber geçidi (Afganistan-Pakistan), 1975. Kirlenen otobüsleri temizlemek de yolcuların sorumluluğundaydı.;
Bağdat, 1967. En son ve keyifli temizlik ise sanırım rotanın sonunda, Goa’da plajda yapılandı. Goa, Hindistan
Hippi Rotasıyla birçok batılı doğuya giderek kültüründen etkilendi, batıyla taşıdı. Tabi bu etkileşim karşılıklıydı, doğu da hippi kültüründen etkilendi. 1971 Bollywood yapımı Hare Rama Hare Krishna filminin muhteşem şarkısı Dum Maro Dum. Müzik ve senaryoda hippi etkisi açık;
Hippi Rotası’nda ilginç (ve cesur) karakterler çok var. Örneğin bu İngiliz çift, Londra’dan Hindistan’a motosiklet ile gelmiş. 7 aydır yoldalarmış. Bu kare geri dönecekleri sırasında çekilmiş. Kadının kucağındaki dev bir sitar ve 12bin km boyunca kucağında taşıyacakmış!!!
Hippi Rotasını yapanlar arasında bu deneyimini de kullanarak iş hayatında başarılı olanlar da çıktı. Örneğin fotoğraftaki hippilerden biri olan Tony Wheeler, kendi gibi olan hippi eşi Maureen ile Lonely Planet markasını yarattı.
Hippi Rotası sadece otobüs firmaları arasında değil, rotanın her yerinde önemli bir ekonomi de oluşturmuştu.
1-2) Katmandu’da hippilerin takıldığı cadde bu ekonomiyi hala yansıtıyor. (Cadde ismi Freak Street: Çılgın Cadde).
3-4) Goa’da (Hindistan) pazar yeri.
Hippi Rotasının önemli duraklarından biri Afganistan’daki ünlü Bamiyan Buda heykelleriydi. 37 ve 55 metrelik tarihi heykeller, 2001’de Taliban tarafından dinamitlenerek yok edildi. 1974 tarihli karede hippi kadının kucağındaki tatlı çocuk dinamitleyenlerden biriydi belki.
Hippiler kimsenin gidemediği yerlere gitti. Örneğin aşağıdaki ilk iki kare Tibet’ten ve buradaki manastırlara girme iznini alan ilk batılılar hippilerdi (1977). Benzer şekilde Herat’ın tarihi minarelerinden hippilerin 1970’lerde çektiği bu fotoğraflar sayesinde haberim oldu.
Hippi Rotasının kendi ekonomisini yarattığından bahsetmiştik. Ekonomi olunca reklam da yapılıyordu tabi.
1) İstanbul-Katmandu otobüsü reklamı.
2) Katmandu’da Haşhaş dükkanı reklamı. Sloganı: “Gelin sizi uçuralım!” 3) Otobüs reklamı.
Hippi Rotasının bu kadar popüler olmasında en büyük rol, Beatles’ın ününün zirvesindeyken Hindistan’a gidip Maharishi Mahesh Yogi’nin Transandaltal Meditasyon seanslarına katılmasıydı. Grup aynı zamanda müziklerinin içine sitar da katıyor ve Hint kültürünü yayıyordu.
Hippi rotasında her ne kadar her şey çok ucuzsa da sonuçta yaşamak için para gerekiyor. Hindistan’a gidip parasız kalanlardan bazıları oralarda halk ile birlikte işlerde çalışıyor (Foto). Tamamen parasız ve mahsur kalan bazılarını ise ailelerinin gelip topladığı oluyormuş.
Lale Restoran Pudding Shop’un bugünkü hali ama hiç hippi yok!
Peki ne oldu da Hippi Rotası bitti?
Bunun birkaç nedeni var;
1) Bölgedeki siyasi istikrarsızlıkla gelen güvenlik sorunu:
– Afganistan’da Sovyetler’in müdahalesiyle başlayan iç savaş
– İran’da İslam Devrimi.
-İran-Irak Savaşı.
Bu gelişmeler sonucu Türkiye-Hindistan arası kapandı.
Hippi Rotasını bitiren 2 diğer bir olay ise jumbo jet uçakların geliştirilmesi ve bilet fiyatlarının ulaşılabilir olmasıydı. Artık zahmetli ve aylar süren otobüs yoluculuğu yerine uçak vardı. Daha kötüsü de, eskiden sadece hippilerin ulaşabildiği Goa gibi yerlere paket turlar başlamıştı!
BBC Türkçe hippi rotasının Türkiye ayağında çekilmiş iki eski film yayınladı. Ekteki ilki 1967 yılında İstanbul’da çekilmiş. Konu başlığı İngiliz hippilerin İstanbul’da uyuşturucu ile haşır neşir olup problem çıkarması. Hippilerin kaldığı oteldeki röportajlar nefis.
1970 yılında, arayışta olan birçok genç gibi Sırp Ivan Trifunović de Hippi Rotasını kullanarak Hindistan’a gitmiş. Kimi Budizm’in, kimi haşhaşhanelerin kapısından girerken, Ivan şans eseri bir caminin kapısından girmiş. Bugün kendisi Sırbistan müftüsü ve ismi Abdullah Numan!
Hippi Rotası üzerinden uzun yıllar önce Hindistan’a gidip geri dönmeyenler de var! Onlar aradıklarını Hindistan’da bulduklarına inananlar. Aralarında Hint fakiri gibi yaşayanlar dahi mevcut.
Hippiler Türkiye’de hep uzaylı muamelesi gördü. Bunda hippileri basit kalıplar içine sokan basın ve sinemanın etkisi çoktur. Örneğin ekteki haber: İyi birşey yazacakken bile “pis hippiler” diyor. Bu arada artık “pis hippi” kalmadı, ama Türkiye’yi hala turistler temizliyor!
Magic Bus fırtınasının son yılından bir reklam broşürü: Yıl 1978, rotayı kapatacak İran Devrimi’in hemen öncesi. Haftanın 3 günü Londra’dan otobüs kalkıyor. Son durak ise Yunanistan (genelde İstanbul olurdu). Rotadaki şehirler ve fiyatlar detaylı olarak belirtilmiş.
Avrupa’dan Hindistan/Katmandu’ya giden hippiler için hareket eden her şey taşıma aracı olarak kullanılmış! Ben hala bizim eski köy minibüsleriyle binlerce km yapmalarına şaşıyorum! Ki bu minibüslerden daha az konforlu araçlar bile kullanılmış (eski askeri kamyonlar gibi).
Hippi Rotası’nın başladığı yerle bittiği yer arasında büyük kültür farkı vardı. 2.DS sonrası doğmuş neslin statükoya karşı tavırları B.Avrupa’da dahi tepki çekiyordu. Bu yıllar, cinsel devrimin yaşandığı yıllardı da. Kadın-erkek ilişkilerindeki rahat tavırları göze batıyordu ;
